Nu de meeste van ons een moderne auto bezitten die dure olie in het carter heeft zitten, die slecht om de 30 000 km hoeft te worden ververst vragen we wel eens af, wat moet er in die oude boxer en is die korte ververs periode nog wel nodig. Om daar antwoord op te geven verdiepen we ons eerst in de soorten olie met hun eigenschappen. Er zijn drie verschillende soorten motorolie te onderscheiden.

1: De minerale olie is de al oude olie die wordt gewonnen uit de ruwe olie. Vervolgens gaat de ruwe olie naar de raffinaderijen waar uit de ruwe olie de minerale olie wordt gewonnen. Het is de eenvoudigste olie soort die je kunt kopen.

2: De semisynthetische motorolie is eigenlijk gewoon een minerale olie met toevoegingen die men additieven noemt. De verhouding is meestal 70% minerale olie en 30% synthetisch olie. Door de toevoeging van die synthetische olie wordt de prestaties van de zuiver minerale olie verbeterd. De synthetische stoffen verminderen de tekortkomingen van de minerale olie.

3: De synthetische olie is de meest geavanceerde olie van het drietal. Van de olie worden de prestaties verbeterd door middel van allerlei processen. Zo blijven de eigenschappen van de olie gelijk gedurende een breed temperatuursbereik en heb je dus in zomer en winter een goede smering. Bovendien gaan synthetische oliën oxidatie beter tegen.

Maar, welke olie moet je nu kiezen voor je tweekleps boxer? Naast deze soorten heb je ook nog te maken met de viscositeit.Om nu terug te komen op de vraag, welke olie in de BMW, moet je eerst weten wat de functie van de olie is en wat we dus van de olie mogen verwachten.
Hierover staat in de origele folder van de R50/5, R60/5, R75/5 het volgende:

De fantastische uitgebalanceerde roterende en ossilerende massa’s geven samen met de glijlagers de nieuwe krukas een rustige loop, hoge belastingsmogelijkheden, stijfheid en een minimum aan vibratie. Voor de smering van de motor wordt-zoals bij de automobielen- een door de nokkenas aangedreven roterende pomp  gebruikt (viervleugelig rad in een vijfvoudig getand huis) die bij 6000 toeren een opbrengst heeft van 800 liter per uur.
Met dank aan Jan van’t Noordende voor deze zinsnede uit de originele folder)

Wat doet de olie:

1. Het smeren van interne delen van de motor
2. Een koelende werking
3. Een reinigende werking
4. Afvoeren van vocht

Wat moet de olie doen:
Als eerste natuurlijk de smerende werking, eigenlijk dus de wrijving verminderen. De olie gaat als een dunne film tussen de contact vlakken zitten en zorgt zo voor een soepele geleiding waardoor tevens minder warmte optreed. Zou de olie dat niet doen, dan zal de motor natuurlijk sneller slijten. Dit komt doordat als gevolg van de wrijving er meer warmte optreed.
Olie zorgt dus ook voor de koeling van het blok. Als gevolg van de ontsteking in de cilinders worden de zuigers en cilinders erg heet. De oliefilm tussen de zuiger en de cilinderwand zorgt er voor dat de warmte wordt afgevoerd. Door het rondstromen van de olie koelt deze weer in het carter en komt koelere olie weer om de cilinder. Ook zijn sommige BMW’s uitgevoerd met de optionele oliekoeler die er voor zorgt dat de olie sneller afkoelt, vooral nuttig bij hogere buitentemperaturen. De olie moet dus tegen hele hoge temperaturen kunnen.

Een reinigende functie is ook voor de olie weggelegd. Naast de uitlaatgassen die uit de uitlaat verdwijnen zijn er ook nog verbrandingresten die het blok niet zo makkelijk verlaten. Er blijft een residu achter die vast gaat zitten aan de cilinderkop en kleppen. Een goede motorolie neemt de taak op zich om de vervuiling van het inwendige van het motorblok tegen te gaan. Ze lost die onzuiverheden op. Het oliefilter is er voor om deze vervuiling weer van de olie te scheiden. Door de toevoeging van anti-oxidanten kan de olie de vorming van aanslag en oxidatie tegen gaan. Zou dat niet het geval zijn dan zou de motor al snel aan prestaties moeten inleveren. De zuigerveren zouden bijvoorbeeld vast in de zuigers komen te zitten als gevolg van de overmatige vervuiling waardoor de afdichting tussen de zuiger en de zuigerwand negatief zou beïnvloed worden, de compressie zou dalen en de motor zal dan heel wat van zijn vermogen inleveren. Dus, de olie reinigt en beschermt gelijk ook het inwendige van de motor tegen zuren en corrosie die als nevenwerking van het verbrandingsproces worden gevormd.

Ook het afvoeren van vocht is een taak van de olie. Bij het verbranden van benzine met zuurstof, komt water vrij. Per liter benzine komt ook één liter water vrij. Het meeste wordt als waterdamp afgevoerd door de uitlaat. Alleen niet al het water gaat als waterdamp door de uitlaat. Een klein gedeelte komt terecht in het carter. De olie zorgt er voor dat dit geen schade aan het blok oplevert als gevolg van corrosie. De olie elimineert het water samen met kleine deeltjes brandstof die niet verbranden en hun weg naar het carter weten te vinden. Dit geeft de noodzaak van het olie verversen al aan.

Op de verpakkingen kun je de verschillende type aanduiding tegenkomen, S.A.E. 10W 40, S.A.E. 5W 50 of S.A.E. 20W 30 zijn er maar een paar. In het instructieboekje staat welke olie ze voor hun motor geschikt is, maar waar houd dit notatie in.
De afkorting S.A.E. staat voor de norm S.A.E. J 300. Die norm geeft de vloeibaarheid (viscositeit) aan van de olie bij de verschillende gebruiks- en omgevingstemperaturen.
De W die tussen de twee getallen staat betekent winter en vormt samen met het eerste getal van de code. Hoe kleiner het eerste getal, hoe lager de temperatuur mag zijn voor de olie, die door de koude gaat verdikken en dus aan viscositeit of vloeibaarheid zal verminderen. Een 5 W olie zal dus beter gebruikt kunnen worden bij lage temperaturen dan een olie met een 20 W index. Het laatste getal in de code geeft aan tot welke temperaturen de olie zijn vooropgestelde dikte zal behouden. Hoe hoger dat getal is hoe beter de olie tegen de hitte kan.
Een olie met de specificatie S.A.E. 5W 50 is dus in een heel groot temperatuursgebied bruikbaar, terwijl een S.A.E. 20W40 binnen een kleiner temperatuursgebied naar behoren haar werk zal doen.

Na het lezen van de eisen die aan een goede motorolie worden gesteld, zal iedereen er wel van overtuigd zijn dat je maar beter de juiste olie kunt kopen om je boxer van te voorzien. Zorg er in de eerste plaats altijd voor dat je de olie koopt die de fabrikant voorschrijft.

Bijvullen doe je best met olie van hetzelfde merk en van dezelfde kwaliteit, zo ben je zeker dat de kwaliteit van de olie er niet op achteruit gaat als je eens wat moet bijvullen. Een extra litertje olie van de juiste soort en dikte altijd onder handbereik hebben staan is dan ook aan te raden, want bijna elk motorblok durft wel eens wat motorolie consumeren. Gebruik ook nooit olie in je motor die ontworpen is om in automotoren haar werk te doen. Een motorblok van een motorfiets moet heel wat meer presteren dan de motor van een gemiddelde auto. Bovendien speelt de koeling daarbij ook een rol, de auto’s zijn gekoeld met water.
Kies verder altijd voor olie van een bekend merk. Dat is de beste garantie voor kwaliteit. De grote oliemerken besteden jaarlijks fortuinen aan onderzoek om hun producten steeds maar verder te verbeteren, wat dan weer meer mogelijkheden schept voor de ingenieurs die motorblokken ontwerpen.
Een hoge kwaliteit motorolie zal je motorblok hard nodig hebben om een lang en gezond leven te kunnen leiden, zeker als je regelmatig wat enthousiast aan het gas durft te gaan hangen.

Ik, Gerard van Oostrum, maakte melding van mijn gebruik, 10W40 semisynthetisch, voor mijn R75. Nu al ruim 20 jaar probleemloos. Daar kwamen toch verschillende reacties op:
Peter van Oossanen: Het hele olie verhaal en de tips van kenners is 15-20W50 (Becks/hobbyist/Houtrust/Boxertoko/Jong-alphen). 10W40 is misschien in een strenge winter gewenst, maar aangezien de meeste hun mooie 2 klepsboxer niet aan pekel willen laten ruiken en juist met hogere buiten temp. rijden is de 10-40 te dun. Ook volgens BMW specificaties is dit onjuist. 15-20w 50 is in orde, je kan desgewenst dan wel voor een semi syntheet kiezen.

John Bussch: hierbij een reactie op jully olieprobleem en daar wil ik volgende toch wel op zeggen, sind 35 jaar rij ik motor waarvan vroeger tot pl min 30000 km per jaar en daar heb ik altijd goedkope olie voor gebruikt 15/20 w 50 en ik heb er nooit problemen ermee gehad terwijl ik in de zomer als in de winter bleef doorrijden. Daarom voor die motoren waar wij op rijden maakt het niets uit of daar 20W50 of 10W40 in zit.

Rein Groenewold: Ik gebruik al jaren(ongeveer 30 jaar/Ong. 400.000 km met BMW 2-kleppers)Belray Semi-Synthetic(daarvoor gewone minerale 20W50 van Belray) Motor Oil 20W-50. In het verleden ben ik 5 x naar het Elefantentreffen(in de winter) geweest. Voor deze ritten in de winter gebruikte ik geen 20W50. Ik rij niet graag met temperaturen van 35 graden(boven 0), maar soms komt het voor en dan ben ik maar wat blij dat ik 20W50 in het carter heb.

Wouter Roosenboom Ik gebruik: half synthetisch maar wel 15W40, hihi. Ik zit dus tussen beide adviezen in. Sterker, ik gooi deze olie ook in de RT1100 en in mijn Golf III. Eén van de reden is dat ik geen verschillende oliën wil hebben voor de 3 voertuigen. En met de Golf rij ik wel door in de winter. Geen problemen met de voertuigen (auto 218.000, R80 196.000 en RT1100 95.000 op de teller)

Bert Luchtmeijer: ik heb het originele instructieboekje van de R80 er maar eens bijgeplakt (er wordt hierin trouwens ook een advies gegeven voor de R65). De tabel onderbouwd het relaas van Dhr. van Oossanen, 15-20w 50 dus. Wat schets mijn verbazing dat uitgerekend een BMW motorrad centrum in Duitsland, Helming 10W40 syntheed gebruikt in mijn klassieke BMW motorfietsen.

Bob van den Meiracker: Ik heb nagevraagd bij het motorcentrum waar mijn BMW in onderhoud is welke olie zij gebruiken. Het is Valvoline 10w40 Synpower 4t(motorolie). Dit is een volsynthetische olie.

Ed Hartkamp: Ik gebruik 20w/50 soms een blend of mineraal, ’t merk boeit niet. In een luchtgekoelde boxer hoort dikke olie en niet te mager afgesteld, klaar! Ik rij ook in de winter door met 20w/50 De cardan heeft 80W/90 GL5 van Valvoline en de versnellingsbak 75W/140 PENTA LS GL5 fully synthetic van Motorex. Die laatste van motorex is een openbaring voor me ! en een advies van Notten uit Brunssum de bak schakelt als een Japanner!

Uit verschillende mailwisselingen tussen de boxer vrienden blijkt dus dat er verschillend wordt gebruikt. Zelfs een Duitse en Nederlandse dealer doen er 10W40 in. Rechts is een temperatuurstaat voor het gebruik van de minerale olie, Rein Groenewold vond in zijn gebruiksaanwijzing van zijn R100 nagenoeg dezelfde, maar deze van Haynes heeft er BMW Super Power Oil bij staan.

Bert Luchtmeijer zocht verder en vond bij Mobil een speciale olie voor de viertakt luchtgekoelde motoren: Mobil 1 V-Twin 20W-50 fully synthetic motorcycle oil is designed specifically for V-twin motorcycle engines like Harley Davidson. This product provides outstanding performance and protection and has been chosen by S&S Motorcycles as factory fill.
Maar Mobil heeft ook de Super Power Oil5W50.

We hebben deze vraag over de juiste olie voor de boxers op de technische dag 2009 bij Van Houten Motoren voorgelegd aan Tjibbe van Houten. Tjibbe heeft me weer helemaal gerust gesteld. De oliefilm van (semi)synthetische motorolie is beter als de oliefilm van een minerale olie. Daardoor kan de (semi)synthetische motorolie 10W40 gewoon gebruikt worden in onze boxers. Gebruik je minerale olie, dan moet je inderdaad 20W50 gebruiken.

Maar, Tjibbe liet weten dat er eigenlijk maar 1 goede olie is, dat is de Castrol edge Formula RS 10W60. Maar, vertrouwde hij ons toe, minerale olie 20W50 is ook een goede olie.

Conclusie:
We kunnen dus zeggen dat BMW motorrad centrum in Duitsland, Helming het goed had begrepen. Ook de dealer van Bob van den Meiracker deed niks verkeerd, eigenlijk had iedereen gelijk. Ook Peter van Oossanen had het bij het juiste eind als we het alleen over minerale olie hebben. Dan is 20W50 de beste olie voor de luchtgekoelde boxer. Maar (semi)synthetische motorolie 10W40 is ook een goed toepasbare olie. Het oude olieoverzicht van BMW gaat alleen over minerale olie. Maar, wil je het dan toch echt goed doen, dan is Castrol edge Formula RS 10W60 een hele goede olie. Deze olie zit nu in mijn R100RT.

Gert Lesterhuis had nog een goede tip: Ik rij al jaren op olie van de Aldi en Lidll en Action enz. Ik koop voor 5 euro een 4 liter bus en ik ben gestopt met de dure rode Castrol olie, die moest ik n.l net zo vaak bijvullen als de hele goedkope. Ik durf te stellen dat mijn R100 het zwaarst belast wordt ,ook onlangs weer op het strand van Terschelling in een marathon met 2 zware kerels en filmapparatuur erop. (foto links) Inmiddels ca. 400 000 km gereden en loopt nog steeds als een zonnetje.
 
Rein Groenewold melde ook de volgende tip: Zorg ook altijd dat je de olie bijvult tot het maximum want als je in de zomer olie in het carter hebt tot aan de minimum streep, dan heb je maar 1,5 liter in het carter en dat is zeer weinig. Olie heeft smerende eigenschappen, maar zorgt ook voor een koelende werking. Met 1,5 liter is dat weinig. In een Smart(auto) komt dat ook voor. Veel eigenaren van een Smart kijken te weinig naar het oliepeil. In het oude type Smart zat ook zeer weinig olie in het carter, als de peilstok tot het minimum was gevuld. Daardoor gingen er blokken naar de sodemieter. Hield je het goed bij, dan was het blok betrouwbaar. Goed onderhoud bespaart je heel wat geld. De versnellingsbak, cardan en eindoverbrenging ververs ik elke 2 jaar. Hierin doe ik minerale olie 80W90 kwaliteit GL5 (Brezan) Maar er is ook 75W140, die houd het hogere temperaturen langer vol. Misschien ook een aanrader voor het komend jaar, bijvoorbeeld GEAR SAVER 85/140 synthetische versnellingsbakolie (hobbyist) of van Castrol de 75W140.
 
Gerard van Oostrum